کتاب هایی که به جنگ نژادپرستی رفته اند - مجله عینک آفتابی

به گزارش مجله عینک آفتابی، روزنامه فرهیختگان - عاطفه جعفری: اشاره رهبر معظم انقلاب در یکی از سخنرانی ها کافی بود تا کتاب ریشه ها به جمع رمان های خارجی پرفروش بیاید. کتاب ریشه ها، سرگذشت اجداد مولف آن (نیای هفتم الکس هیلی) است که از شخصی به نام کوتا کینته شروع می گردد.

کوتا کینته در قرن هجدهم به عنوان یک برده سیاهپوست به زور به ایالات متحده منتقل می گردد و داستان کتاب به تشریح سرنوشت وی و نسل های بعدش تا دو قرن بعد از آن می پردازد.

این رمان به لحاظ تاریخی، روایتگر جنگ های استقلال و تشکیل ایالات متحده آمریکا، شورش های بردگان، جنگ داخلی و لغو برده داری است. در این گزارش به کتاب هایی پرداختیم که به موضوع نژادپرستی در آن ها تاکید شده است. غالبا از این کتاب ها اقتباس سینمایی هم شده است.

خدمتکار

خدمتکار نام رمانی است که کاترین استاکت، نویسنده آمریکایی آن را نوشته و در سال 2009 منتشر شده است. خدمتکار اولین رمان کاترین استاکت است که نوشتن آن پنج سال طول کشیده و 60 ناشر آن را برای چاپ نپذیرفتند، تا اینکه پایان در سال 2009 منتشر شد.

این رمان در بیش از 35 کشور منتشر شده و تا آگوست 2011، پنج میلیون نسخه از آن فروش رفته است. این رمان بیش از 100 هفته در لیست پرفروش ترین کتاب های نیویورک تایمز بوده است. داستان در شهر جکسون و می سی سی پی در سال های 1962-1964 روی می دهد. تغییر و تحول در هر جامعه ای، داستان های گوناگونی خلق می نماید و خدمتکار روایتگر یکی از همین تغییرهاست.

رمان در میانه قرن بیستم میلادی می گذرد، دهه 60 به اواخر خود نزدیک می گردد و زندگی های گوناگونی در این فاصله درهم گره خورده اند؛ آمریکا تغییر می نماید و این تغییرات بیشتر اجتماعی هستند. جنگ ویتنام به روز های سیاه خود نزدیک می گردد، جنبش سیاه پوستان اوج گرفته است، فاصله بین نسل ها گسترش یافته و جامعه در حد و مرز انفجار نهاده شده است.

در ایالت جنوبی می سی سی پی به شدت نژادپرست، زندگی رنگین پوستان و سفیدپوستان درهم تنیده شده است. کتاب در طبقه متوسط و ثروتمند سفیدپوست جامعه و در کنار خدمتکار های رنگین پوست و خانواده های آنان می گذرد. رمان ساختار روایتی تکه تکه ای دارد.

چند شخصیت کلیدی، هرکدام فصل هایی را برای ما روایت می نمایند و این روایت ها، در کنار اخبار و گزارش هایی که جابه جا درون رمان جای گرفته، به خواننده این اجازه را می دهد تا خود تصمیم بگیرد در روایت داستانی چه می گذرد. آدم ها می آیند و می روند، مکان ها عوض می شوند و از یک ماجرا، تفسیر های کاملا متفاوتی عرضه می گردد، اما ساختار کلی داستانی یکی است؛ خدمتکار ها و روزگار آنهاست.

همان طور که کاترین استاکت در موخره خود بر کتاب می نویسد: با اطمینان می توانم بگویم که هیچ کس در خانواده من هرگز از دیمیتری نپرسیده بود سیاهپوست بودن در می سی سی پی و کار کردن برای خانواده سفید ما چه احساسی دارد. هرگز به ذهن مان خطور نکرد، بپرسیم. روال معمولی زندگی همین بود.

چیزی نبود که مردم احساس نمایند ملزم هستند آنالیز و تحقیق نمایند. سال ها آرزو می کردم کاش آنقدر بزرگ و عاقل بودم تا از دیمیتری این سوال را بپرسم. وقتی 16 سالم بود، مرد. سال ها، پیش خودم تصور می کردم پاسخش چه می توانست باشد و به همین خاطر است که این کتاب را نوشتم. فیلم خدمتکار براساس داستان این کتاب به کارگردانی تیت تیلور در سال 2011 ساخته شد.

دختر سیاه دختر سفید

15 سال از مرگ مرموز مینت سوئیفت، دختر 19 ساله سیاهپوست، دانشجوی ممتاز بورسیه کالج نمونه اسچایلرو می گذرد و حالا هم اتاقی سابقش جنا میده، به طور رسمی آسیب شناسی آن اتفاق را آنالیز می نماید.

هم زمان با بازسازی فضای شلوغ، متشنج و بحث برانگیز کالج در آن دوره تحصیلی، جنا زندگی خود را نیز به عنوان دختر یک وکیل مشهور رادیکال دهه 1960 که موکلینش به خاطر فعالیت های ضد جنگ ویتنام و مبارزه علیه دولت مرکزی، تحت تعقیب ماموران اف بی آی بودند را بازسازی می نماید و.... کتاب دختر سیاه دختر سفید، عنوان رمانی است از جویس کرول اوتس، نویسنده آمریکایی با درونمایه ضد تبعیض نژادی که وقایع آن در دوران ریاست جمهوری نیکسون در ایالات متحده رخ می دهد.

ریشه ها

ریشه ها، حماسه یک خانواده آمریکایی و نوشته الکس هیلی، نویسنده معاصر آمریکایی است. او در این داستان، زندگی خانواده و نیاکانش را به تصویر می کشد. پیغام محوری این داستان، وضعیت نابسامان آمریکاییان آفریقایی تبار و بیان رنج ها و کاستی های زندگی آن ها در دوران برده داری و پس از آن است.

در نگاهی دقیق تر، نویسنده به شناساندن مفاهیم تبعیض نژادی، بردگی، بیگاری و زیر تملک دیگران بودن می پردازد و آن را محکوم می نماید. این نیمه مستند که به شکل رمان نوشته شده و بیانی واقع گرایانه دارد، با تولد قهرمان اصلی داستان کونتا کینته در دهکده ای مسلمان و در قاره آفریقا شروع می گردد.

او با فرهنگ سنتی رشد می نماید و زندگی آرام و بی دغدغه ای را به همراه خانواده و قبیله اش می گذراند. اما تراژدی از جایی شروع می گردد که بازرگانان برده، او را غافلگیر می نمایند و می ربایند. او به همراه عده ای دیگر در بدترین وضع با کشتی های تجارت بَرده به آمریکا بُرده می گردد و به فروش می رسد. کونتا کینته در آمریکا متحمل رنج های بسیاری می گردد.

او که تا پیش از این آزاد و شرافتمندانه زندگی نموده است، باید صبح تا شام عرق بریزد و کار کند و ناظر تصاحب دسترنجش به دست دیگران باشد. او در شروع زبان انگلیسی نمی داند و به سایر بردگان سیاه، با نظر تحقیر روبه رو می گردد و از این رو همه از او کناره می گیرند. او که مسلمانی باورمند و مقید است، عقیده دارد که این بردگان از اصل و ریشه خویش فاصله گرفته و سرسپرده سفیدپوستان شده اند، اما به تدریج زبان انگلیسی را می آموزد و درمی یابد اینان هرگز در آفریقا نبوده اند و برده زاده اند.

استن مارگولایز، تهیه نماینده و چهار تن از کارگردانان آمریکایی براساس متن داستان، سریالی ساختند که در ژانویه 1977 در شبکه ای. بی. سی (ABC) آمریکا به نمایش درآمد. سریال تلویزیونی ریشه ها، زندگی خانواده آلکس هیلی را تا زمان جنگ داخلی آمریکا نشان می دهد.

علاوه بر آن، سریال تلویزیونی دیگری به نام ریشه ها، نسل بعدی نیز براساس نوشته های آلکس هیلی و با همکاری وی تهیه شده است که به وقایع خانواده نویسنده، بعد از جنگ داخلی آمریکا می پردازد. علیرضا فرهمند مترجم فارسی کتاب ریشه ها، در مقدمه آن نوشته است: ریشه همیشه ناپیداترین، اساسی ترین و مهم ترین قسمت درخت است... من می پندارم مفهوم ریشه از نگاه الکس هیلی تمامی سیاهان و بردگانند که از آفریقا این قلب تپنده زمین برکنده شدند و در جایی دیگر نشا گشتند.

ریشه ها سیاهانند که درخت استقلال و عظمت مالی آمریکا را تا به این درجه از رشد و برومندی رساندند. اما نکته در این است هر چه آن ها عمیق تر در ژرفای زمین فرو رفتند، سفید ها فراتر و بالاتر آمدند و شاخ و برگ شان بیشتر بالا گرفت؛ و دریغ که هیچ میوه ای از این باغ پر بار نصیب بانیان و باغبانان این درخت نگشت.

کشتن مرغ مقلد

کشتن مرغ مقلد یا کشتن مرغ مینا، رمانی نوشته هارپرلی، نویسنده آمریکایی در سال 1960 میلادی است. هارپرلی برای نوشتن این رمان در سال 1964 میلادی، جایزه پولیتزر را به دست آورد. از زمان اولین انتشار تاکنون، بیش از 40 میلیون نسخه از این کتاب به فروش رفته و به بیش از 40 زبان بین المللی ترجمه شده است.

تیراژ نخستین چاپ رمان کشتن مرغ مقلد پنج هزار نسخه بود. با وجود برخورد با مسائل جدی مانند تجاوز به عنف و نابرابری نژادی، این رمان برای گرما و طنز آن مشهور است. پدر راوی اتیکاس فینچ به عنوان یک قهرمان اخلاقی برای بسیاری از خوانندگان و به عنوان یک مدل از یکپارچگی برای وکلا نشان داده شده است. تم اولیه کشتن مرغ مقلد شامل بی عدالتی نژادی و کشتار بی گناهان است.

محققان اشاره نموده اند هارپرلی همچنین مسائل مربوط به طبقات اجتماعی، شجاعت، محبت و نقش های جنسیتی در جنوب آمریکا را به خوبی به مخاطب منتقل نموده است. داستان رمان از زبان دختری سفیدپوست و کم سن وسال به نام اسکاوت فینچ روایت می گردد.

دختری که درحال رشد است و دوست دارد همه چیز را تجربه کند. اسکاوت در ابتدای رمان توضیح مفصلی از پیش ینه خانوادگی و سپس شهر و محل زندگی ارائه می نماید. از همسایه های عجیب و غریب و از جو حاکم بر شهر -می کمب- هم صحبت نموده و به طور کلی فضای جامعه را به ساده ترین شکل ممکن و با زبانی شیرین بیان می نماید.

سپس از مدرسه و اتفاقات عجیبی که رخ می دهد، حرف می زند و نشان می دهد وضعیت جامعه ایده آل نیست و فقر گریبانگیر عده زیادی از اهالی است. اما مشکل اصلی در شهر می کمب فقر نیست، مشکل، دیدگاه اشتباهی است که بین آن ها وجود دارد. کتاب کشتن مرغ مقلد در دو بخش نوشته شده است.

بخش اول شامل توصیف فضای کودکی و بازی های اسکاوت، برادرش جیم و دیل دوست آنهاست. بخش دوم کتاب، بخش اصلی و کلیدی رمان است. در شهر کوچک می کمب مردم دید خوبی به خانواده فینچ ندارند، چراکه اتیکوس علاوه بر اینکه آشپز خانه اش زنی سیاهپوست است، وکیل مردی سیاهپوست نیز هست.

چیزی که مردم شهر نمی توانند دلیل آن را درک نمایند و مدام این سوال مطرح می گردد که چرا یک سفیدپوست وکیل مردی سیاهپوست است؟ اتهام وارد شده به مرد سیاهپوست -توم رابینسون-تجاوز است. اتیکوس به وضوح می داند که این اتهام درست نیست، اما در زمانی که تبعیض نژادی بیداد می نماید، کار به همین راحتی نیست و باید برای به دست آوردن حق جنگید.

کوشش های اتیکوس و صحبت های او در دادگاه از جمله قسمت های به یاد ماندنی کتاب کشتن مرغ مینا است که باید خواند و از آن یاد گرفت. در سال 1962 میلادی، رابرت مولیگان، فیلمی را با همین نام از روی آن ساخت. در نظرخواهی های عمومی، همیشه از این فیلم به عنوان یکی از محبوب ترین فیلم های تمام عمر تماشاگران سینما نام برده می گردد.

ماجرا های هاکلبری فین

رمانی اثر مارک توین است که در سال 1884 برای اولین بار چاپ شد. این کتاب در پی رمان تام سایر، منتشر شد. هاکلبری فین نوجوانی است که از پدری الکلی متولد می گردد. پدرش بعد از چند سال گم شده و بعد او با تام سایر دوست می گردد. سپس او را به دست فردی به نام بیوه می سپارند.

او همراه با خواهرش، دوشیزه واتسون زندگی می نماید که یک برده سیاه به اسم جیم دارد. پدر هاکلبری فین بالاخره به روستایشان می آید و هاک را به کلبه ای وسط جنگل می برد. هاک پس از چند روز از آنجا فرار می نماید و....

اما حاشیه ها برای این کتاب کم هم نبود، در سال 1885 کتابخانه های عمومی ماساچوست، این کتاب را به خاطر زبان بی ادبانه اش ممنوع کردند. پیش از آن هم منتقدان کتاب را به خاطر استفاده از زبان عامیانه مضر و بی اهمیت تشخیص داده بودند.

اما شاید تعریف ارنست همینگوی که درباره این کتاب نوشته است، برای آن کافی باشد: ماجرا های هاکلبری فین، بهترین کتابی است که تا به حال داشته ایم. تمام داستان های آمریکایی از آن بیرون آمده اند. چیزی پیش از آن نبوده است.

از اعماق تاریکی

اثری از اشلی هوپ پرز، کتابی که داستان تفکربرانگیزی دارد و به حادثه تلخ انفجار مدرسه نیولاندن آمریکا در سال 1937 و حقایقی درباره نژادپرستی حاکم بر آن دوران و عشقی که بر سر این موضوع ناکام ماند، می پردازد. این کتاب، جایزه بهترین کتاب سـال 2016 را در ادبـیات و هـمچـنین جـایزه کتاب توماس ریو را دریافت کـرده اسـت.

نیویورک تایمز، این رمان را یک داسـتان چند لایه از خط قـرمزها، عشق و مبارزه نامید، جایی که تراژدی، واقعیت و تبعیض نژادی ما را می بلعد. از اعماق تاریکی، داستانی است درباره تبعیض نژادی، عشق، خانواده و اجباری که مردم را به نابودی کشاند. در بخشی از کتاب آمده است: نائومی نه می توانست فکر کند و نه نفس بکشد.

او با لرز و گریه جعبه گیتار زیر تختش را باز کرد. یک دسته گیس بافته در لباس های قدیمی مادرش پیدا کرد و تار های شنماینده آن را نوازش کرد. مادرش وقتی دوقلو ها را به او می سپرد، زمزمه نموده بود: عشق من، ازش مراقبت کن... سپس موی بافته را در دست نائومی گذاشت و دوقلو ها را به او سپرد. نائومی، دسته موی مادرش را در دستانش فشار داد و سرش را در بالشت فرو کرد و زمزمه کنان گفت از اونا مراقبت کن. از اونا مراقبت کن.

رنگ ارغوانی

آلیس واکر در سال 1982 برنده جایزه پولیتزر برای داستان و جایزه کتاب ملی، برای رمان رنگ ارغوانی شد. این رمان، زندگی یک دختر جوان آفریقایی به نام سلی را پس از جنگ جهانی دوم در آمریکای جنوبی توصیف می نماید.

جرجیا، سال 1909؛ سِلی (جکسن)، دختر نوجوان سیاهپوستی است که پدرش فرزندان او را به خانواده ساموئل ها می فروشد و خود او را نیز به آلبرت جانسن (گلاور)، مرد سیاهپوستی واگذار می نماید که در پی خواهر سلی، نتی (بوسیا) بوده است. او با وجود آزار و اذیت مدام آلبرت و فرزندانش، سعی می نماید همسر مطیعی باشد.

نتی از خانه پدر فرار می نماید و نزد سلی می آید، اما آلبرت او را بیرون می نماید. این رمان به آنالیز جنسیت گرایی، نژادپرستی، جنسیت و گرایش جنسی می پردازد. فیلمی که از روی این رمان در سال 1985 توسط استیون اسپیلبرگ ساخته شده بود، با وجود انتقاد هایی که به آن می شد، نامزد دریافت 11 جایزه اسکار شد، اما نتوانست هیچ اسکاری را به خود اختصاص دهد.

نفرتی که تو می کاری

این کتاب اثری از انجی توماس، نویسنده آمریکایی است که توسط انتشارات هارپرکالینز در سال 2017 میلادی منتشر شده است. ماجرا های کتاب بر پایه روایت دختر سیاهپوست 16 ساله ای به نام استار کارتر است که پس از کشته شدن دوست دوران نوجوانی اش به دست پلیس، اقدام به فعالیت هایی نسبت به خشونت بی حد و مرز علیه سیاهپوستان می نماید.

کتاب نفرتی که تو می کاری بلافاصله پس از انتشار در فهرست کتاب های پرفروش نیویورک تایمز نهاده شد که دست کم برای مدت زمان 50 هفته این عنوان را دراختیار داشت. کتاب، نقد ها و بازخورد های بسیار مثبتی داشت که باعث شد چندین و چند جایزه معتبر را نیز به دست آورد.

این کتاب در عین حال، رمان نخست این نویسنده محسوب می گردد که در اصل بر پایه داستان کوتاهی نوشته شده است و برگرفته از ماجرای تیراندازی پلیس به اسکار گرانت بود. جوان سیاهپوستی که توسط ماموران پلیس اوکلند در سانفرانسیسکوی آمریکا در حالی که روی زمین دراز کشیده بود و اسلحه ای نداشت به قتل رسید.

این کتاب چندان هم بدون حاشیه نبود. انجمن کتابخانه آمریکا این کتاب را در لیست 10 کتاب چالش برانگیز سال 2017 میلادی قرار داد. همچنین در جولای سال 2018 میلادی، پلیس کارولینای جنوبی به گنجانده شدن این کتاب در فهرست کتاب های تابستانی بچه های سال نهم یک دبیرستان اعتراض کرد.

نویسنده کتاب هم در واکنش به این اعتراض ها ضمن دفاع از کتاب و پیغامی که دربردارد، گفت: این کتاب تلنگر خوبی است برای شکل گیری مباحث اینچنینی. این کتاب در ایران با عنوان نفرتی که تو می کاری ترجمه و توسط نشر نون منتشر شد. استودیو فاکس 2000 به فاصله اندکی پس از کسب مجوز ساخت فیلم، اقدام به برنامه ریزی برای ساخت و اکران آن کرد.

بلافاصله جورج تیلمن، به عنوان کارگردان این اقتباس سینمایی و آماندلا استتبرگ، به عنوان بازیگر این فیلم انتخاب شدند. فیلم سینمایی این کتاب به صورت محدود در پنجم اکتبر سال 2018 میلادی اکران شد و پس از آن در تاریخ 19 اکتبر همان سال به اکران عمومی درآمد.