المیرا دهقانی و پاشا رستمی، یاسمن و حامدِ لحظه گرگ و میش - مجله عینک آفتابی

به گزارش مجله عینک آفتابی، روزنامه جام جم: زبان و ادبیات ایران باستان از قدیم تا به حال، عشاق مختلفی را به ما معرفی نموده و توضیح عشق شان را با آب و تاب و سوزی چندباره برایمان روایت نموده است. فرهنگ ما فرهنگ شعر است و دوستی و حب و بر این اساس عشاق تاریخ کشورمان، چون رستم و تهمینه، بیژن و منیژه، وامق و عذرا و حتی شیخ صنعان و دختر ترسا، در رقابت به همتایان خارجی شان، چون رومئو و ژولیت تنه می زنند و در حافظه تاریخی مردم هر نسل جلو می آیند.

طبیعی هم هست که وقتی حافظه تاریخی کشوری از قدیم با این داستان های عاشقانه و توضیح سوزان فراق ها و قهرهایشان گره خورده باشد، همچنان در زمانه حال هم عشق را جست وجو می نماید و در کوشش برای عاشق شدن و سخن گفتن از آن برمی آید.

علاوه بر نمونه هایی که نام برده شد، ادبیات و فرهنگ شفاهی و تصویری دوران معاصرمان هم از عشق پر است و نقطه پیش برنده و عنصر محرک بسیاری از مجموعه ها و فیلم های سینمایی است؛ چرا که همان طور که همواره گفته می گردد، آدم ها تغییر می نمایند، اما ذات عشق نه و بر این اساس ماجرا های تکراری نشونده مختلفی را هم می گردد از عشق میان آدم ها تعریف و روایت کرد.

این شب ها با پخش مجموعه تلویزیونی لحظه گرگ ومیش به کارگردانی همایون اسعدیان، دوباره شاهد ماجرایی عاشقانه هستیم و قرعه این بار به نام یاسمن و حامد، دختر و پسر جوان این مجموعه دهه شصتی افتاده است که دست روزگار از هم دورشان کند و حسرت وصال بر دل هایشان بگذارد.

رابطه عاشقانه میان این دو که از همان قسمت نخست مجموعه آغاز شد، به مذاق مخاطبان این شب های تلویزیون هم خوش آمده و بسیاری از بینندگان با کنجکاوی، هر شب ماجرای میان این دو را دنبال می نمایند. المیرا دهقانی و پاشا رستمی، بازیگران این دو نقش در تبادل نظر با جام جم از ضوابط بازی در این مجموعه تلویزیونی می گویند.

شما متولد سال 63 و 70 هستید. طبیعتا آقای رستمی باید خاطراتی از جنگ داشته باشند و خانم دهقانی هیچ تصویری از این سال ها نداشته باشند. با این پیش زمینه، برخوردتان با این فضا چطور بود؟

دهقانی:

اولین چیزی که به بازیگر یاری می نماید، فیلمنامه است. مجموعه ما فیلمنامه دقیقی داشت و من آن را بار ها و بار ها خواندم. با این که داستان ما در فضای معاصر می گذرد، با این حال همه چیز در طول این 30 سال تفاوت پیدا نموده و خصوصیات فرهنگی و اخلاقی آدم ها عوض شده است. جلساتی با آقای اسعدیان برگزار کردیم و درخصوص کلیت فضای سریال و شخصیت یاسمن صحبت کردیم. من هم چیز هایی در ذهنم نقش بست؛ بعد از طراحی لباس، گریم و صحنه ای که در آن قرار می گرفتیم یاری گرفتم و واقعا به دل فضای آن سال ها رفتم. با این حال بخش اصلی راستا، اتفاق ذهنی و درونی ای است که برای بازیگر رخ می دهد. سیر و سلوکی که خودت تنهایی طی می کنی و به مرور در طول کار رخ می دهد. البته من تحقیقات میدانی هم کردم؛ از فیلم ها و سریال های ساخته شده در آن سال ها یاری گرفتم و با آدم هایی که در آن سال ها جوان بودند، صحبت

کردم.

رستمی:

در مورد این که چیزی از دهه شصت یادم هست یا نه، باید بگویم که قطعا یادم است. زمانی که جنگ تمام شد من پنج ساله بودم. درست است که آن دوران برایم قدری مبهم است، اما پناهگاه رفتن ها و اتفاقاتی از این دست را به خاطر می آورم. دهه شصت برای ما متولدینش با سرانجام آن دهه تمام نشد و حتی تا زمانی که به دانشگاه می رفتیم، با مسائل و مشکلاتش درگیر بودیم. مثلا نظام آموزشی در حال تغییر بود و کمبود هایی در جامعه دیده می شد. ضمن این که روابط آدم ها هم در شرف تغییر بود. من بخشی از رفتاری که در سریال به کار بردم را از پیشینه خانواده خودم وام گرفتم. عکس های آن دوران، خاطرات جوانی افرادی، چون پسرعمه ها و پسردایی هایم... از آن ها پرسیدم که آدم ها در آن دوران چطور با هم ارتباط برقرار می کردند، وارد رابطه و بعد جدا می شدند.

یکی از انتقاداتی که می بینم در فضای مجازی نسبت به سریال مطرح می گردد، این است که می گویند دهه شصت این طوری نبود. اتفاقا من می گویم که دهه شصت دقیقا همین طوری بود و در آن دوره هم آدم ها عاشق می شدند. همه آدم ها در تمام دوران عاشق می شوند و غم و خوشحالی و خوشبختی و... را تجربه می نمایند. البته من همکاری با مونا انوری زاده (نویسنده فیلمنامه) را پیش از این در مجموعه همه بچه های من به کارگردانی خانم برومند هم تجربه نموده بودم. اولین چیزی که با خواندن این فیلمنامه به او گفتم، این بود که آغاز داستان لحظه گرگ ومیش من را به یاد سینما پارادیزو می اندازد. این جا هم با عشقی روبرو هستیم که از ابتدای ایجاد شدنش همه چیز آن درست است، اما غلط پیش می رود. این اتفاقی بود که من را جذب فیلمنامه کرد و باعث همذات پنداری ام با آن شد.

در سال های اخیر صحبت کردن از دهه 60 به نوعی مُد شده و همه در قالب جملاتی، چون شما یادتون نمیاد... ها آغاز به مرور خاطراتشان از آن سال ها کردند و اشیای عادی و دم دستی آن سال ها که از خانه ها دور ریخته شده بودند، دوباره ارج و قرب پیدا کردند. در واقع دهه 60 بُعد نوستالژی پررنگی پیدا کرد. با این حال چیزی که در لحظه گرگ ومیش می بینیم، این است که برخلاف مجموعه ای، چون وضعیت سفید تاکیدی به بُعد نوستالژیک آن مقطع نشده و همه چیز در خدمت قصه است. این قضیه در پشت صحنه کار و جلساتی که برگزار می کردید چقدر مدنظر آقای اسعدیان و خانم انوری زاده بود؟

رستمی:

در مورد این که چرا دهه 60 نوستالژیک شد، من فکر می کنم این اتفاقی است که برای هر دهه ای رخ می دهد و بُعد خاطره انگیز پیدا می نماید. احتمالا وقتی شما هم پا به دهه 30 زندگی تان بگذارید، بسیاری از اتفاقات دهه 70 برایتان بُعد نوستالژیک پیدا می نماید. هر دهه ای اتفاقات خاص خود را دارد و در این میان سیر اتفاقات دهه 60 پررنگ تر است. لحظه گرگ ومیش نمایش روال عادی زندگی است، در دهه ای که می تواند نوستالژیک باشد یا نباشد.

دهقانی:

چیزی که من از کار کردن در کنار آقای اسعدیان متوجه شدم، این است که ایشان تمایلی به استفاده از هیچ عامل گل درشت یا تاکید بر نمایاندن یا القای چیزی به مخاطب ندارند. چنین چیزی در مختصات قاب دوربین ایشان دیده نمی گردد و همه چیز به راحت ترین شکل ممکن در کنار هم قرار می گیرد. در مورد داستان لحظه گرگ ومیش، حدس من این است که ایشان دوست داشتند چند قصه در کنار هم زاییده شده و روایت گردد. همه شخصیت های مجموعه به هم وصل هستند و هرکسی داستان خودش را دارد و به نوبه خودش دیده می گردد. در ضمن ما قرار نبود ادای چیزی را دربیاوریم، بلکه آن دوره را زندگی می کردیم.

قصه لحظه گرگ ومیش بر اساس جزئیات روابط آدم ها در آن دوره است؛ روابطی که تاکنون کمتر دیده شده و اتفاقات سیاسی و اجتماعی و جنگ در آن دوران، روابط انسانی را تحت الشعاع قرار داده است؛ بنابراین این مجموعه تصمیم گرفت به جای سخن گفتن چندباره از جنگ، این بار دوربین را به خانه های آدم ها بیاورد و روابط پشت صحنه و زندگی هایشان را به نمایش بگذارد. این قصه نشان می دهد آدم هایی که به جنگ و جبهه می رفتند هم آدم هایی مثل خود ما واقعی بودند.

شخصیت های قصه و در کل سرگذشت خانواده وحدت را چقدر نمادین می دانید؟ چون در همان سال های جنگ تقریبا همه جور اتفاقی برایشان رخ می دهد؛ یک پسرشان شهید یا مفقود الاثر یا اسیر می گردد و دیگری جانباز. این قضیه، ماجرا را تا حدی غلو شده نمی نماید؟

دهقانی:

خود ما همسایه ای داشتیم که در دوران جنگ همه پسرهایش شهید شدند و همسایه ای هم داشتیم که هیچ اتفاقی برای بچه هایش نیفتاد و همه سالم برگشتند. خانواده وحدت یک شهید داشت و یک جانباز و اتفاقا پسر دیگر خانواده (یوسف) از جبهه سالم برگشت. پسر های خانواده وحدت همه به خاطر دفاع از وطن به جبهه رفتند و وطن دوستی برایشان در اولویت بود. خود این نشان می داد اتفاقا نمی خواستیم قضیه نمادین گردد و رفتن آن ها دلیل و منطق داشت.

رستمی:

به نظر من هم اتفاق نمادینی در کار نبود؛ کما این که دیدیم وقتی یوسف از جبهه برگشت، هنوز آدم نشده بود! (می خندد) او تغییر نموده است، اما برای خودش و نه دیگران. من نقش یوسف را خیلی دوست دارم و اتفاقا مخاطبان هم دوستش دارند. نمود این قضیه را در خانواده ها هم می بینیم که خیلی وقت ها خواهر و برادر های یک خانواده شبیه هم نیستند و در روبروه با اتفاقات، تصمیمات متفاوتی می گیرند.

یعنی دوست داشتید به جای شخصیت حامد، یوسف را بازی می کردید؟

رستمی:

این تصمیم آقای اسعدیان بود. هیچ کدام مان تا لحظه آخر نمی دانستیم قرار است چه نقشی را ایفا کنیم. ضمن این که ما در کل این مجموعه هیچ شخصیت اضافه ای نداشتیم. هر شخصیتی که به قصه آمده، آمدنش دلیل و کارکردی داشته و قرار بوده نقشی را در قصه ایفا نماید. شخصیت منفی هم نداریم؛ هر کسی کار خودش را می نماید و زندگی اش را جلو می برد و این ترجیح مخاطبان است که بنا به شرایط تصمیم بگیرند کدام شخصیت را دوست داشته باشند و کدام را نه. برای مثال شخصیت سروش (با بازی نیما نادری) را خیلی ها در طول قصه دوست ندارند و حتی از او متنفر هستند؛ اما فوت زنش که تقصیر او نبود!

پس چطور برای نقش ها انتخاب شدید؟

رستمی:

جالب است که تا لحظه آخر فکر می کردم قرار است من نقش سروش را ایفا کنم و نیما نقش کنونی من را! ما در مرحله پیش فراوری مجموعه چیزی به نام دورخوانی نداشتیم، بلکه همراه با آقای اسعدیان می نشستیم و باهم گپ می زدیم. در سرانجام یکی از آن جلسات آقای اسعدیان به من گفت: برو و برای نقش حامد قرارداد ببند! تا جایی که می دانم در ابتدا یک فراخوان برای کل بازیگران مجموعه داده شده بود و 3500 نفر رزومه ارسال کردند. شش ماه قبل از این تاریخ، من به ایران برگشته بودم و در مجموعه تلویزیونی گمشدگان نقشی را ایفا کردم. همزمان با آن، مهدی لطیفی دستیار کارگردان این مجموعه با من تماس گرفت و جلسه ای با ایشان و خانم هژیروند مدیر برنامه ریزی کار گذاشتیم. من از قدیم الایام آقای اسعدیان را دوست داشتم و واقعا دلم می خواست سر این کار باشم، اما تا مدتی خبری نشد و دیگر داشتم دلسرد می شدم که دوباره با من تماس گرفتند.

دهقانی:

من در این جلسات دورخوانی حضور نداشتم. همان موقع که فراخوان انتخاب بازیگران سریال منتشر شد، رزومه ام را فرستادم و چند روز بعد با من تماس گرفتند و برای بازی در نقش یاسمن تست دادم. چند وقت بعد دوباره تماس گرفتند و برای تست گریم رفتم و قرارداد بستم. در واقع هیچ کدام از بازیگران دیگر را تا آغاز ضبط ندیده بودم.

این ناآشنایی با گروه بازیگران برایتان سخت نبود؟ غریبی نمی کردید؟

دهقانی:

واقعا نه. گروه آنقدر صمیمی بودند و من را راحت در جمع خودشان پذیرا شدند که از همان روز اول فقط استرس جلوی دوربین رفتن و ایفای درست نقش یاسمن را داشتم و در پشت صحنه هیچ استرسی نبود.

انتقادی نسبت به نوع پوشش یاسمن در دهه 60 مطرح شده؛ مثلا این که در آن موقع دختر ها با مقنعه چانه دار به دانشگاه می رفتند و ما یاسمن را با مقنعه های پُفی امروزی می بینیم. چرا در طراحی پوشش این شخصیت از فضای آن سال ها دور شدید؟

دهقانی:

ایجاد جذابیت بصری در هر اثری مهم است. ما مستند کار نمی کردیم و درصدد نمایش همه جزئیات به مخاطب نبودیم. طبیعی است به این خاطر که دلمان می خواست مخاطب بنشیند و اثر را ببیند، با استفاده از نشانه هایی کار را جذاب تر می کردیم. ایجاد زیبایی بصری بخشی از هنر فیلمسازی است و مخاطب قرار بود 50 شب یاسمن را ببیند.

رابطه میان یاسمن و حامد خیلی زود مورد قبول مخاطبان واقع شد و واقعا خیلی ها با نگرانی منتظر به ثمر رسیدنش بودند. خودتان این استقبال را پیش بینی می کردید؟

رستمی:

واقعا نه! (می خندد) من از ابتدا شخصیت حامد را دوست داشتم و برایم جذاب بود، ولی واقعا از این استقبال مردم تعجب کردم!

خب رابطه عشقی همواره برای مخاطبان جذاب است...

رستمی:

بله، ولی از آن چیزی که فکرش را می کردم، بیشتر گرفت و محبوب مخاطبان شد.

دهقانی:

البته آنجایی که حامد رفت از برادر یاسمن خبر بگیرد و بعد خودش غیب شد، ناگهان خیلی ها از او بدشان آمد. در واقع این سریال نوعی تلنگر به خودمان است که گاهی اوقات چقدر زود قضاوت می کنیم و درباره آدم ها تصمیم می گیریم. در این قصه هر کسی برای تصمیماتش توجیهی دارد و بر اساس شرایط، شخصیتش ساخته می گردد.

خودتان با همه اقدامات و تصمیمات نقش هایتان موافق بودید؟ به عنوان مثال تصمیم یاسمن برای ازدواج با سروش...

دهقانی:

من شرایط سروش را درک می کنم و به نظرم هیچ کدام از این ها تقصیر خودش نیست. او بابت شرایط اقتصادی اش مدام تاوان داده، عشقش مرده، یک بچه روی دستش است، رشته تحصیلی اش سخت است، باید کرایه خانه بدهد و .... خود سروش دیالوگی دارد که به یاسمن می گوید هیچ کدام از ما نمی دانیم پنج سال بعد کجا هستیم و به نظرم این ته واقعیت است. من معتقدم تصمیم یاسمن اشتباه نیست. ما از هیچ چیز مطمئن نیستیم. اصلا شاید حامد در آلمان زن دارد و به دروغ گفته جبهه می رود! یا شاید حامد واقعا شهید شده و هیچ وقت برنگردد! یاسمن کوشش هایش را نموده و به این نتیجه رسیده که حامد از دست رفته است و دیگر عاشق نخواهد شد. تصمیم او برای ازدواج با سروش متعجبم نکرد و به نظرم آدم ها در شرایط سخت، تصمیمات خیلی بدتر می گیرند؛ آن هم در 20 سالگی.

یاسمن در مدت کوتاهی اتفاقات سختی را تجربه کرد؛ خانواده اش ناگهان دچار ریزش شد، پدرش و احسان از دست رفتند، آقاجون جلوی چشمش مرده ای متحرک شد و خود او در اوج جوانی افسرده شد. حالا بچه ای به زندگی اش آمده که وقتی بغلش می نماید، آرامش می گیرد و این دلیل کافی برای ازدواج است.

رستمی:

اگر من چیزی بگویم، بخشی از قصه لو می رود! من فکر می کنم حرف های احسان به طاهره که می گفت: اگر اتفاقی افتاد یا شهید شد نمی خواهد کسی پاسوزش گردد، به نوعی حرف حامد به یاسمن هم بود. ولی خب تقدیر به این شکل بود که اسیر شد و این دوران را به عشق و یاد یاسمن تحمل کرد و شاید فکر می کرد که یاسمن از اسارتش مطلع شده و منتظرش می ماند.

به نظرتان این جنس فداکاری در شرایط امروز هم جواب می دهد؟ یعنی اگر قصه در زمان امروز روایت می شد، باز ممکن بود این فداکاری را از این دو نفر ببینیم؟

رستمی:

خب این روز ها سرعت همه چیز خیلی عجیب و زیاد شده و این ویژگی این نسل است.

دهقانی:

من فکر می کنم ما در هر دوره ای، هر طیف آدمی را داریم. درهر دوره ای این بانک عاطفی توست که تصمیماتت را معین می نماید و احتمالا در همین دوره هم آدم هایی هستند که خیلی زود عاشق و وابسته می شوند.

رستمی:

در این مجموعه، سکانس هایی داشتیم که تلفن زنگ می خورد و از تعداد زنگ ها، یاسمن می فهمید حامد پشت خط است. من این اتفاق ها را در دهه 60 هم یادم است که آدم ها از این رمز ها برای هم می گذاشتند یا فوت می کردند که طرف بفهمد او پشت خط است! راه های ارتباطی در آن دوران سخت بود، پس آدم ها به راحتی از هم سیراب نمی شدند و هر فرصتی را برای دور هم بودن مغتنم می شمردند. در کل من نمی گویم عشق عوض شده است؛ عشق، عشق است و جوهره اش تغییری ننموده، ولی شاید نوع دلتنگی ها و برخورد با موقعیت عاشقانه تغییر پیدا نموده است.

تا این جای پخش مجموعه، واکنش های مخاطبان را چطور دیده اید؟ عمده نظراتشان نسبت به مجموعه چیست؟

دهقانی:

نکته ای که خیلی دوست دارم در موردش صحبت کنم، زمان بندی این سریال است. ما هیچ اتفاق اضافه یا به اصطلاح عام تر، آب بستن در این سریال نداریم. هر دیالوگ و سکانسی هدف و منظوری دارد و به نظرم دیالوگ هایی از جنس کار های آقای اسعدیان را هیچ جوره نباید از دست داد؛ بنابراین به مخاطبان می گویم صبوری نمایند و همه دیالوگ ها و سکانس ها را هوشمندانه دنبال نمایند.

رستمی:

مخاطبانی که مجموعه ما را دنبال می نمایند از سنین متفاوتی هستند و از سنشان معلوم است با کجای قصه بیشتر ارتباط برقرار نموده اند یا انتقاد دارند. افرادی که در دهه 60 جوان بوده اند، عمدتا با سریال خاطره بازی می نمایند؛ افرادی که سنشان کمی پایین تر است، نوع نگاه دیگری دارند. سن آدم ها در نظراتشان نسبت به این مجموعه خیلی دخیل است.

دهقان:

فکر می کنم بخشی از مخاطبان مطلع نیستند که نقدهایشان، از ارتباطی که با این مجموعه برقرار نموده اند برمی آید. مثلا وقتی یاسمن با سروش ازدواج کرد، خیلی ها به صفحه شخصی ام آمدند و نوشتند از من متنفر شده اند؟ آن وقت بود که فهمیدم کارم را درست انجام داده ام. البته پیام هایی هم از طرف زنانی دارم که خودشان شرایطی مشابه شرایط یاسمن را تجربه نموده اند. یک شب تا صبح از خواندن خاطراتشان گریه کردم.

کمی از فضای سریال دور شویم؛ آقای رستمی، چند سال است بازیگر هستید و با این حال نقش آفرینی هایی که در این مدت داشته اید، تعداد محدود و انگشت شماری بوده است. دلیل این وقفه ها چیست؟ آیا بازیگری را جدی نمی دانید؟

رستمی:

اتفاقا در دورانی، بازیگری برایم خیلی جدی بود؛ هرچند هنوز هم هست، اما الان شکل نگاهم به آن عوض شده است. من بازیگری را در اوایل 20 سالگی با بازی در سریال اغما آغاز کردم و پیش رفتم تا به 25 سالگی رسیدم و از ایران رفتم. طبیعی است که در آن بازه چیزی بازی نکردم. با این حال از حدود دو سال پیش که دوباره به ایران برگشتم، به خودم قول دادم ترجیحا سراغ نقش هایی که بیشتر دوستشان دارم بروم. دلیل ساده ای هم دارم. به نظرم لذت بردن خیلی مهم است و اگر از کارت لذت نبری، آن کار هیچ ارزشی ندارد.

چرا؟ دلیل لذت نبردنتان چه بود؟

رستمی:

به دلایل زیادی بستگی دارد. عاملی که در بسیاری از کار های دیگر وجود نداشت و در لحظه گرگ ومیش دیده می شد، مدیریت است. کنترل یک پروژه کار سختی است و با این حال مدیریت کسانی، چون آقای اسعدیان و خانم برومند و نوع برخوردشان با گروه و راهنمایی عوامل، تجربه خوبی را رقم زد. بسیاری از کار های دیگر از ضعف مدیریت رنج می بر د. ترجیحم این است که دیگر سر چنین کار هایی نروم.

وقتی مجموعه ای، چون لحظه گرگ ومیش این طور دیده می گردد، طبیعی است که حجم پیشنهاد های بازیگری تان هم بیشتر از قبل گردد. نگاهتان نسبت به آینده چیست؟ برای از این لحظه به بعد فعالیت هایتان چه تصمیمی دارید؟

دهقان:

خب بخشی از راستا دست من نیست و فقط می توانم امیدوار باشم که اتفاقات خوبی برایم رخ بدهد و پیشنهاد های خوب داشته باشم. چیزی که برای خودم اهمیت دارد، فیلمنامه است. فیلمنامه ای که جای کار داشته باشد و نقش هم جای مانور داشته باشد. قطعا سعی می کنم به احترام نگاه مخاطب و زحماتی که خودم تا این لحظه کشیده ام، بهترین تصمیم را بگیرم.

رستمی:

قطعا همه ما دوست داریم بهترین کار ممکن را انجام بدهیم و بهترین شکل را از خودمان به نمایش بگذاریم. فرقی ندارد این مدیوم سینما باشد، یا تلویزیون، یا تئاتر. مهم این است که نقش چه ویژگی هایی دارد. البته من یک ویژگی را در تئاتر دوست دارم که در سینما و تلویزیون کمتر دیده می گردد و آن منضبط بودن است. دوست دارم بدانم هر روز چه ساعتی سر کار می روم و کارم کی پخش می گردد. زندگی بازیگران تلویزیون و سینما از لحاظی مثل زندگی جراحان است و باید مدام گوش به زنگ باشی! (می خندد)منبع: برترین ها