محیط زیست سند تعهدات ملی NDC را ارائه کند - مجله عینک آفتابی

به گزارش مجله عینک آفتابی، سازمان محیط زیست، اگر به دنبال اخذ مصوبه مجلس برای ارائه تعهدات در موافقت نامه پاریس است، باید سند تعهدات ملی (NDC) را به مجلس شورای اسلامی ارائه کند.

به گزارش گروه دیگر رسانه های مجله عینک آفتابی، تغییر اقلیم، گازهای گلخانه ای، گرمایش زمین و اصطلاحاتی از این دست که زمانی مفاهیمی تخصصی و موضوع بحث اقلیم شناسان بودند در سال های اخیر به موضوعی آشنا برای همه مردم بدل شده اند بدون آنکه پشتوانه های علمی و جزییات تخصصی موضوع به درستی برای افکار عمومی تبیین شده باشد.

سرانجام در سال 1988 کمیته ای تحت عنوان مجمع جهانی تغییر اقلیم IPCC توسط سازمان جهانی هواشناسی تشکیل شد تا موضوع را از منظر علمی و تخصصی بررسی کند اما در سال 1992 در فرایندی مجزا کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد شکل گرفت. پروتکل معروف کیوتو درباره کاهش انتشار دی اکسید کربن توسط کشورهای توسعه یافته اولین نتیجه مهم این کنوانسیون بود که موفقیت چندانی هم به دنبال نداشت. نشست های پیاپی نهایتاً در سال 2015 به نشستی جهانی موسوم به COP21 رسید که در آن سران 195 کشور جهان از جمله ایران گفتند برای توقف روند موجود باید انتشار گازهای گلخانه ای کاهش یابد و قرار شد تمامی کشورها اعم از درحال توسعه و توسعه یافته، تعهداتی در راستای کاهش انتشار گازهای گلخانه ای ارائه کنند. با وجود این برخی کشورها مانند روسیه و ترکیه از ابتدا به آن نپیوستند و یا برای عضویتشان شروطی را معین کردند و از طرفی دیگر برخی کشورها از جمله آمریکا، برزیل و استرالیا ساز خروج از توافق را کوک کرده اند.

برخی دیگر از کشورهای صاحب انرژی دیگر که به این موافقت نامه پیوستند نیز، تعهدات خود را کاملا غیرشفاف، مبهم و غیرقابل ارزیابی ارائه داده اند تا تأثیری بر اقتصاد آن ها نداشته باشد و ملزم به رعایت تعهدات نباشند.

ایران نیز در این میانه وعده کاهش 4 تا 12 درصدی انتشار گازهای گلخانه ای را داد که پیش از تصویب نهایی در مجلس و طی فرایند قانونی بارها مورد انتقاد قرار گرفت.

موافقت نامه تغییر اقلیم پاریس در آبان 95 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و برای بررسی به شورای نگهبان ارسال شد. شورای نگهبان نیز پس از بررسی این موافقت نامه، گفت که این موافقت نامه سند پیوست دارد و برای اینکه این شورا بتواند، موافقت نامه پاریس موردبررسی قرار دهد باید این سند ضمیمه شود. از همین رو موافقت نامه پاریس به مجلس بازگردانده شد. سازمان محیط زیست به عنوان متولی اصلی این توافق نامه در کشور در ابتدا، وجود سند پیوست تحت عنوان سند تعهدات ملی (NDC) را انکار کرد. در 9 بهمن ماه سال گذشته در جلسه کمیسیون کشاورزی که با حضور رئیس سازمان محیط زیست برگزارشده بود، مقرر شد که سازمان محیط زیست ظرف 10 روز سند تعهدات ملی (NDC) را به مجلس ارائه دهد. حالا اما باگذشت بیش از 9 ماه هنوز سازمان محیط زیست، این سند را ارائه نکرده است.

تا اینکه سرانجام اخیراً عیسی کلانتری، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان محیط زیست در نشستی خبری ضمن اعلام اینکه سازمان محیط زیست به ابهامات شورای نگهبان درباره متن توافقنامه پاریس پاسخ داده خبر از رفع ابهامات شورای نگهبان در این باره داد . موضوعی که البته هیچ گاه تأیید نشد.

سند تعهدات ملی مغز موافقت نامه پاریس است

سند تعهدات ملی (NDC) موارد مهمی مانند تعهدات کشور و میزان بار اقتصادی این تعهدات در این سند را شامل می شود و به همین دلیل می توان گفت مغز اصلی موافقت نامه پاریس است. مطابق تعهدات مدنظر سازمان محیط یست ایران موظف به کاهش 4 درصدی غیر مشروط و 12 درصدی مشروط (مشروط به رفع تحریم ها) گازهای گلخانه ای انسان ساخت می شود. بر اساس گزارش سوم ملی تغییر اقلیم که سازمان محیط زیست آن را منتشر کرده است، کاهش 12درصدی انتشار گازهای گلخانه ای، 7 درصد از حجم کل اقتصاد کشور را کاهش می دهد. بسیاری از منتقدان، ارائه تعهداتی اینچنینی در شرایط تحریم را خلاف منافع ملی ارزیابی می کنند با این حال سازمان محیط زیست همچنان بر راستا سابق خود اصرار دارد.

علی ابراهیمی، سخنگوی کمیسیون کشاورزی در این باره به خبرنگار مهر می گوید: همان طور که در جریان هستید مجلس بر اساس ایراد شورای نگهبان از سازمان محیط زیست درخواست کرده است که سند تعهدات ملی را به مجلس ارائه کند. البته سازمان محیط زیست در ابتدا وجود این سند را انکار می کرد.

اشاره ابراهیمی به نشست بهمن ماه گذشته است که در آن از کنندگان تمامی ذی نفعان توافق پاریس در شورا دعوت شد تا در نشستی در این باره حاضر باشند. کارشناسان مرکز پژوهش های مجلس، وزارت نیرو، وزارت امور خارجه، وزارت صنعت و معدن و تجارت و برخی کارشناسان دیگر در این نشست که وزارت نیرو در سطح معاون وزیر و سازمان محیط زیست در سطح رئیس سازمان و معاون رئیس جمهوری برگزار گشت، شرکت کردند و این جلسه دو خروجی جدی داشت: یکی اینکه سند مشارکت ملی ایران NDC که تعهدات در آن نوشته می شود و به کنوانسیون ارائه می شود، اساسا وجود دارد و دوم این که سند کنونی مورد نظر سازمان محیط زیست ایراد دارد و سازمان محیط زیست هم پذیرفت این ایرادها را رفع کند و ظرف 10 روز به مجلس ارائه کند.

سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس در پاسخ به اینکه با توجه به نزدیک بودن نشست 25، کنوانسیون تغییرات اقلیم سازمان ملل متحد (UNFCCC) که دوباره موضوع پیوستن ایران به موافقت نامه پاریس طرح خواهد شد، آیا مجلس درخواستی از سازمان محیط زیست برای ارائه این سند نداشته است، می گوید: برای این کار نیاز به مصوبه مجلس است و اگر سازمان محیط زیست به دنبال اخذ مصوبه مجلس برای ارائه تعهدات در موافقت نامه پاریس است باید سند تعهدات ملی (NDC) را به مجلس شورای اسلامی ارائه کند.

موافقت نامه آب و هوایی پاریس به آلودگی هوا ربطی ندارد

یکی از موارد مورد تاکید مدافعان پیوستن به توافق پاریس وضعیت بد آلودگی هوا در کلانشهرهای کشور است. موافقان پیوستن به توافق پاریس با یادآوری مرگ و میر بالای ناشی از آلودگی هوا در کلانشهرها توافق پاریس را نه یک تعهد بین المللی به جامعه جهانی که ضرورتی داخلی برای سلامت مردم عنوان می کنند. با این حال کارشناسان به روشنی اعلام کرده اند که ادعای ارتباط کاهش آلودگی هوا با کاهش انتشار گازهای گلخانه ای از دریچه توافق پاریس بی اساس است. این ادعا بیشتر به جهت تأثیرگذاری برنهادهای بررسی کننده و همراه کردن افکار عمومی مطرح می شود.

صمد محمدی کارشناس محیط زیست پیشتر در این باره به خبرنگار مهر گفته بود: ادعای ارتباط کاهش آلودگی هوا با کاهش انتشار گازهای گلخانه ای از دریچه توافق پاریس کاملاً بی اساس است. این ادعا بیشتر به جهت تأثیرگذاری برنهادهای بررسی کننده این توافق و همچنین همراه کردن افکار عمومی با جریان موافق پیوستن به توافق پاریس، مطرح می شود.

محمدی توضیح داد: بر اساس استاندارد هوای پاک ایران گازهای آلاینده هوا عبارتند از مونوکسید کربن، دی اکسید نیتروژن، دی اکسید گوگرد، ترکیبات آلی فرار و ذرات معلق کوچک تر از 10 و 2.5 میکرون. بر اساس گزارش های شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، آلاینده ذرات معلق PM2.5 در حال حاضر به عنوان آلاینده اصلی هوا در ایران است.

وی ادامه داد: گازهای گلخانه ای که بر اساس توافق پاریس ادعا می ­شود موجب گرمایش کره زمین شده اند شامل بخارآب، دی اکسید کربن، اکسید نیتروژن، کلروفلوئورو کربن و پروفلوئوروکربن هستند. تحقیقات صورت گرفته توسط دانشمندان آمریکایی در دانشگاه هایی مانند اوهایو نشان می دهد که از میان گازها گلخانه ای، بخارآب سهم 95 درصد از میزان گازهای گلخانه ای موجود در جو زمین را تشکیل می دهد. درصورتی که دی اکسید کربن فقط 4 درصد اثر گلخانه ای جو زمین را شکل می دهد که از این 4 درصد سهم گازهای گلخانه ای انسان ساخت تنها 5 درصد است. محاسبات بسیار ساده نشان می دهد که میزان دی اکسید کربن انسان ساخت در بین کل گازهای گلخانه ای تنها 0.2 درصد است.

این کارشناس محیط زیست تاکید کرد: مجموع نکات بیان شده و مقایسه نشان می دهد که هیچ اشتراک و ارتباطی بین گازهای آلاینده هوا و گازهای گلخانه ای وجود ندارد. با توجه به نکات بیان شده، ادعای ارتباط کاهش آلودگی هوا با کاهش انتشار گازهای گلخانه ای از دریچه توافق پاریس کاملاً بی اساس است. این ادعا بیشتر به جهت تأثیرگذاری برنهادهای بررسی کننده این توافق و همچنین همراه کردن افکار عمومی با جریان موافق پیوستن به توافق پاریس، مطرح می شود.

سوء مدیریت را به گردن تغییر اقلیم نیاندازیم

موافقان پیوستن به توافق پاریس بحران های محیط زیستی کشور را نیز یادآور می شوند و ارائه تعهدات سفت و سخت به توافق پاریس را راه حل اصلی عبور از این بحران ها می دانند. موافقان به مسائلی همچون خشکسالی و بحران آب، خشک شدن دریاچه ارومیه و آلودگی هوا اشاره می کنند.

با این حال حسن لشکری رییس اندیشکده اقلیم و آمایش سرزمین در این باره به خبرنگار مهر می گوید: پدیده ریز گردها و خشک شدن دریاچه ها هیچ ارتباطی با تغییر اقلیم ندارد. همه این ها به دلیل سوء مدیریت هایی است که در مدیریت منابع آب وخاک کشور اتفاق افتاده است. جابجایی آب در حوضه های آبریز بدون مطالعه دقیق، احداث سدهای متعدد بدون توجه به حساسیت های زیست محیطی حوزه آبریز، نداشتن برنامه آمایشی مناسب برای کشاورزی، استفاده از کشت های نامناسب در اقلیم های خشک که آب بری بالایی داشته اند، آبیاری سنتی مزارع، احداث صنایع بزرگ بدون توجه به پتانسیل های آبی منطقه، فقدان یک فرهنگ صحیح درمدیریت و مصرف آب وعدم بازبینی و بازنگری در قوانین مالکیت آب و ده ها دلیل دیگرباعث بروز مسائل زیست محیطی شده است.

وی تأکید می کند: آیا خشک شدن زمین های جلگه حاصلخیز خوزستان و تبدیل شدن آن به چشمه ریز گرد زاده تغییر اقلیم است یا سوء مدیریت؟ آیا خشک شدن دریاچه ارومیه نتیجه خشکسالی است یا سوء مدیریت در استفاده نامطلوب و بی رویه از منابع آب در سرچشمه های قبل از ورودی به دریاچه؟ چشمه های ریز گرد داخل عراق نتیجه تغییر اقلیم است یا خشک شدن هورهای متعدد داخل عراق؟ گردوغبار خفقان آور دشت سیستان که زندگی را برای ساکنان آن به جهنمی تبدیل کرده است نتیجه تغییر اقلیم است یا خشک شدن هامون ها؟ آیا این بادها در سنوات قبل نمی وزیدند؟ مطالعات نشان می دهد که الگوهای جوی تغییر چندانی نداشته اند و شدت بادها نیز تغییری نکرده است.

شتاب در پیوستن به موافقت نامه پاریس منطقی نیست

اگرچه تغییر اقلیم و گرمایش زمین به دلیل گازهای گلخانه ای مورد پذیرش و اجماع عمومی کارشناسان جهان است اما سهم دی اکسید کربن انسان ساخت در این میان از دید بسیاری از دانشمندان ناچیز و در حد 0.2 درصد است و علاوه بر این نقش فعالیت های خورشیدی و عوامل دیگر را نیز نمی توان نادیده گرفت. مجموع این مورد باعث شده مبانی علمی توافق نامه آب و هوایی پاریس قطعیت علمی نداشته و حتی در برخی موارد زیر سوال باشد.

سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس در این باره به خبرنگار مهر می گوید: اساس توافق نامه پاریس بر مبنای پذیرش این نظریه است که انتشار دی اکسید کربن موجب گرمایش زمین شده است، در حالی که نظریات علمی متعددی، این مسئله را رد می کند.

علی ابراهیمی در ادامه بررسی مبانی علمی این معاهده به رعایت عدالت در پذیرش مسئولیت کاهش انتشار اشاره کرده و می گوید: حتی اگر این مبنای غلط را نیز فرض بگیریم، ایران در انتشار CO2 سهم بسیار کمی نسبت به کشورهای توسعه یافته همچون آمریکا و روسیه دارد و با وجود نپیوستن این کشورها، عجله مسئولان کشور در پیوستن به این موافقت نامه منطقی نیست.

سیدراضی نوری از دیگر اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس نیز با تشکیک در مبانی علمی توافق نامه پاریس می گوید: با توجه به اینکه جامعه علمی هنوز در مبانی علمی این توافق اتفاق نظر ندارند، باید دید که آیا واقعاً افزایش حرارت زمین ناشی از گاز گلخانه ای CO2 حقیقت دارد؟

عباس پاپی زاده، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس نیز در رابطه با کاهش انتشار گازهای گلخانه ای توسط ایران در این باره می گوید: زمانی که بزرگترین و مهم ترین کشور تولیدکننده و منتشرکننده گازهای گلخانه ای یعنی آمریکا به راحتی از توافق نامه پاریس خارج می شود، عضویت کشورهایی چون ایران که تأثیر چندانی در انتشار گازهای گلخانه ای ندارند، نمی تواند محیط زیست را از اثرات این گازها مصون کند.

همچنین سید محمدجواد ابطحی، از کنندگان مخالف تصویب این موافقت نامه در مجلس، درخصوص مسئولیت مشترک کشورها چنین می گوید: اکثر گازهای گلخانه ای توسط کشورهای غربی انتشار پیدا می کند. بنابراین تصویب چنین لوایحی برای کشور ایران، تأثیری در کاهش اثر گازهای گلخانه ای و انتشار آن ها ندارد.

سیدراضی نوری با توجه به خروج یا نپیوستن کشورهایی مثل آمریکا و روسیه از این توافق، لزوم بررسی بیشتر ابعاد دیگر این معاهده را خواستار شده و تاکید می کند: ابعاد سیاسی و اقتصادی در پشت پرده توافق پاریس نهفته است که باید با کار کارشناسانه و با تأنی در این خصوص بررسی داشته باشیم. وقتی کشورهای پیشرفته ای مثل آمریکا و روسیه هنوز نپیوستند یا خارج شدند و با این استدلال که پذیرش چنین مسئله ای در راستای تولید نفت و پیشرفت اقتصادی آن ها نیست، آیا نباید روی این مسئله، بررسی بیشتری داشته باشیم؟

علی وقفچی، از دیگر اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس نیز در این رابطه، آینده نگری و درنظرگرفتن همه ابعاد این معاهده را یادآور می شود: ممکن است تصمیمی به صورت مقطعی گرفته شود که فکر کنیم به نفع کشور است ولی این طور نیست. درمورد موضوع توافق پاریس هم باید همه جوانب و ابعاد آن درنظر گرفته شود و درنهایت تصمیم عقلانی بگیریم.

در مجموع به نظر می رسد با توجهبه عدم قطعیت علمی مبنای توافق نامه آب و هوایی پاریس، و با توجه به روشن نبودن تعهدات ایران و هزینه های احتاقتصادی آن، باید تا زمانی که سازمان محیط زیست سند تعهدات ملی ایران در توافق نامه آب و هوایی پاریس را ارائه نکرده از هرگونه تصمیم سزی در این زمینه خودداری کرد و سازمان محیط زیست هم اگر به دنبال اخذ مصوبه مجلس برای پیوستن به موافقت نامه پاریس است به جای اعلام سخنان نسنجیده و اخبار نادرستی همچون رفع ابهامات شورای نگهبان در این باره و معین تکلیف این تعهد مهم بین المللی، باید هر چه سریع تر سند تعهدات ملی (NDC) را به مجلس شورای اسلامی ارائه کند.