کشف شواهدی از دیواره دفاعی یک قلعه استقراری در محوطه آتشگاه اردبیل - مجله عینک آفتابی

به گزارش مجله عینک آفتابی، بر اساس شواهد بدست آمده از برآورد های باستان شناسی، شروع استقرار در محوطه آتشگاه اردبیل به اواسط هزاره اول پیش از میلاد باز می شود و بقایای دیواره های سنگی مستحکمی که در چند گمانه این محوطه شناسایی شده احتمالا مربوط به دیواره دفاعی یک قلعه استقراری است.

به گزارش مجله عینک آفتابی به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، محمد علیزاده سولا سرپرست هیأت برآورد محوطه تپه آتشگاه با اعلام این خبر گفت: روستای آتشگاه یا آغ امام از توابع بخش سبلان در 7 کیلو متری شمال سرعین و در فاصله 18 کیلومتری شمالشرق اردبیل و در دامنه قله سبلان واقع شده است.

او اضافه نمود: تپه آتشگاه در مرکز روستای آتشگاه و روبروی مسجد جدید این روستا با ارتفاع حدودا 8 متری از سطح زمینهای پیرامون مسجد و ارتفاع 25 متری از دره ضلع شرقی قرار گرفته است.

این باستان شناس اظهار کرد: برجستگی این تپه نسبت به زمینهای مجاور که دورتادور آن را خانه های روستایی در برگرفته و از سمت جنوب محدود به دره است، کاملا آشکار بوده و سطح آن از بقایای خانه های قدیمی و تخریب شده روستائیان در جریان زلزله دهه 70؛ پوشیده شده است.

او گفت: دیوارهای سنگ چین، نخاله های ساختمانی و فضولات حیوانی سطح گسترده ای از محوطه را پوشانیده و فقط بخش کوچکی از شمال و غرب محوطه سالم به نظر می رسد.

سرپرست هیأت باستان شناسی با بیان اینکه بر اساس شواهد سفالی موجود در سطح محوطه قدمت این تپه را به دوران تاریخی تا قرون میانی اسلامی نسبت داده اند توضیح داد: وسعت این محوطه در حدود 140 متر طول شمالی - جنوبی و 130 متر عرض شرقی - غربی است.

علیزاده سولا گفت: بیشتر دانسته های ما از دوران مختلف شمالغرب بر اساس کاوشهای انجام شده پیرامون دریاچه ارومیه است.

او توضیح داد: بجز چند مورد کاوش بصورت پراکنده در گورستانهای استان اردبیل، هنوز پروژه های مطالعاتی چندانی نظیر کاوش یا آنالیز و شناسایی به صورت سیستماتیک در این منطقه (شهرستان سرعین) صورت نگرفته است و می توان با اتکاء به داده های باستان شناختی دست اول حاصل از انجام آنالیز باستانشناختی در شهرستان سرعین و کاوش محوطه های شاخص مانند آتشگاه خلاء های مطالعاتی موجود در شرق شمالغرب را تا حدودی پر کرد.

او از دیگر ضرورت های انجام این پروژه را در شناسایی آثار و محوطه های در بردارنده شواهد مربوط به دوران تاریخی و یا بقایای آتشکده و یا آتشگاههای مربوط به آن دوران در شرق آذربایجان دانست و گفت: همچنان که اشاره شد این منطقه از فقیر ترین مناطق ایران از منظر مطالعات باستان شناسی است و با توجه به عدم انجام مطالعات، آنالیز و شناسایی و برآورد باستان شناسی در منطقه، این موضوع اهمیت ویژه ای پیدا کرد.

او اعلام نمود که محوطه آتشگاه محصور در میان خانه های روستا بوده و سطح آن نیز از بقایای معماری دوران اخیر که براثر زلزله دهه 70 شمسی تخریب و متروک شده اند پوشیده شده و همیشه توسط اهالی مورد خاکبرداری و دخل و تصرف قرار می گیرد؛ از طرف دیگر با توجه به شواهد موجود بخش عمده ای از خانه های فعلی نیز بر روی قسمتهایی از محوطه که دارای بقایای فرهنگی هستند واقع شده است.

او گفت: در مجموع شاهد ورود آسیب بسیار جدی و همچنین تهدیدات پیرامونی بر این محوطه مهم و شاخص هستیم که لزوم انجام پژوهشهای جدی و نیز انجام برآورد به منظور معین عرصه و پیشنهاد حریم این محوطه را برای حفاظت بیشتر از این محوطه و کسب اطلاعات تکمیلی، دوچندان می نماید.

سرپرست هیأت باستان شناسی با بیان اینکه در این فصل از کار میدانی باتوجه به وسعت محوطه و اشغال سطح گسترده ای از محوطه توسط خانه های روستایی 26 گمانه آزمایشی ایجاد شد اضافه نمود: بر اساس داده های فرهنگی حاصل از این برآورد ضمن معین شدن محدوده کلی عرصه و حریم محوطه تاریخی، دو دوره اصلی استقراری نیز شناسایی شد.

این باستان شناس اضافه نمود: بر اساس شواهد موجود شروع استقرار در این محوطه به اواسط هزاره اول ق.م باز می شود که بقایای دیواره های سنگی مستحکمی در چند گمانه در جهات شمالی و شمال شرقی شناسایی شده که احتمالا مربوط به دیواره دفاعی یک قلعه استقراری باشد.

او شاخص ترین داده های سفالی بدست آمده از این محوطه را مربوط به این دوران، بقایای ظروف لاله ای شکل و سفالهای منقوش دارای نقوش مثلثی دانست و گفت: همچنین قطعات بسیاری از سفالهای منسوب به سفالهای سبک اردبیل از این گمانه ها بدست آمد.

به گفته او ، از بیشتر گمانه های بخش شرقی و جنوبی محوطه نیز سفالهای مربوط به قرون میانی (4 تا 8) اسلامی شناسایی شد که پراکندگی آنها در بخش گسترده تری از محوطه قابل مشاهده بود.

سرپرست هیأت باستان شناسی با بیان اینکه این پروژه با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام گرفته است گفت: نتایج اولیه این برآورد نمایانگر این موضوع است که محوطه در اواسط هزاره اول ق.م شکل گرفته و تا دوران اسلامی مسکونی بوده و پس از اسلام از سده 4 تا 8 ه.ق نیز استقراری بزرگتر و وسیعتر در این منطقه شکل می گیرد.