رویکرد غالب شهرداری ها به نفع میراث تغییر نموده است - مجله عینک آفتابی

به گزارش مجله عینک آفتابی، معاون میراث فرهنگی در گفت ؤگو با ایلنا درخصوص بافت تاریخی شیراز، مشهد و یزد سخن گفت و به طرح آمایش سرزمین و تاثیری که توسعه لجام گسیخته در شمال کشور بر میراث فرهنگی گذاشته اشاره نمود.

به گزارش مجله عینک آفتابی به نقل از ایلنا، محمدحسن طالبیان معاون میراث فرهنگی کشور در مورد آثار و بناهای تاریخی که در اختیار دستگاه ها و ارگان هایی غیر از سازمان میراث فرهنگی هستند و بعضی دیگر نیز در مکان هایی واقع شده اند که دسترسی به آنها با سختی همراه است یا خانه هایی با مالکیت شخصی که در پروسه وراثت قرار گرفته و به حال خود رها شده اند و تمامی آن ها احتیاجمند مرمت و احیا هستند، با اشاره به آنکه هر روز با موضوعات مختلف در این حوزه روبرو می شود، درخصوص تعاملی که سازمان میراث فرهنگی توانسته با سایر دستگاه ها و ارگان های ذیربط برقرار کند، گفت: تمام این بناها به دنبال مشارکت در مرمت هستند. این مشارکت می تواند در حد کارشناس و مرمتگر باشد یا در قالب مشارکت در ارائه مواد و مصالح و استادکار و کارشناس و... محقق شود. سال هاست در حوزه مرمت با بسیاری از دستگاه ها و ارگان هایی که بناهای تاریخی را در اختیار دارند، مشارکت داریم. البته بعضی از این بخش ها مانند خانه های تاریخی برای اولین بار به سازمان میراث مراجعه می نمایند. تمام کوشش ما آن است که به نحوی بتوانیم تمام این موارد را مدیریت کنیم و کاری انجام دهیم تا اصل بنا حفظ شود و فرصت داشته باشیم تا بهترین تصمیم را برای آن بگیریم.

مسجد و مدرسه آقابزرگ

او با اشاره به مسجد و مدرسه آقابزرگ و درخواست متولیان این بنای تاریخی برای مرمت آن، گفت: متولیان مسجد و مدرسه آقابزرگ درخواست مشارکت و همکاری برای مرمت این بنا را دارند و احتیاج است تا کار اضطراری برای این بنای تاریخی انجام شود. از آنجا که پشت دیوارهای این مسجد، خانه هایی قرار گرفته است که متروکه شده اند و بعضی از خانه ها به پروسه ورثه وارد شده اند، احتیاج است تا این بخش تملک شود، حال آنکه احتیاجی نیست الزاما این تملک از سوی سازمان میراث انجام شود اما باید شرایط را برای انجام کارهای مرمتی ایجاد کرد. باید حریم مدرسه آقابزرگ را ساماندهی کنیم. بعد از گفتگوی بسیار با متولیان به یک نظرگاه مشترک برای انجام کار مشارکتی در حوزه مرمت اضطراری رسیدیم.

چالش های میراثی با ارگان های متولی

به گفته معاون میراث فرهنگی، بیشترین چالش در حوزه مرمت و حفظ آثار و بناهای تاریخی با شهرداری ها، وزارت راه و وزارت نیرو و اوقاف بوده است. حال آنکه رویکرد شهرداری ها و دستگاه های توسعه ای به نفع حفظ میراث تغییر پیدا نموده است.

طالبیان در این خصوص یادآور شد: هرچند این روزها چالش های میراث فرهنگی نسبت به سال های گذشته با ارگان های مختلف بسیار کمتر شده، اما طی دهه گذشته و قبل از آن بیشترین چالش را با شهرداری ها داشتیم، چراکه معمولا شهرداری ها به بافت تاریخی توجه نمی کردند.

او گفت: وزارت راه و شهرسازی، یکی دیگر از ارگان هایی است که به واسطه توسعه راه ها و جاده ها و حضور در محوطه های تاریخی با آن چالش داشتیم. همچنین وزارت نیرو یکی دیگر از نهادهایی است که به واسطه انجام کارهای عمرانی بخصوص ساخت سدها به حوزه میراث و محوطه های باستانی ورود می نماید. البته اوقاف با توجه به آنکه هیات امناهای مختلفی در آن فعال هستند، یکی دیگر از نهادهایی است که در حوزه میراث فرهنگی با آن چالش داریم و حتی گاه شاهدیم که هیات امناها به ضوابط حفظ و مرمت میراث توجه نمی نمایند.

معاون میراث فرهنگی کشور با تاکید برآن که بسیاری از شهرداری های کشور رویکردی متفاوت نسبت به میراث فرهنگی پیدا نموده اند، اظهار داشت: بیش از 70 درصد شهرداری ها رویکردشان به نفع میراث تغییر نموده است. البته تعدادی از شهرداری ها هم هستند که هنوز به این مهم واقف نشده اند و نگاه آنها با نگاه فرهنگی که امروز در جامعه غالب است، تفاوت دارد.

او توضیح داد: شهرداری ها حافظ ثروت شهر در حوزه میراث ملموس و ناملموس هستند و در همه جای جهان شهرداری ها هستند که این میراث را حفظ می نمایند چراکه نشانه های شهری در زمره هویت شهر جای می گیرند. این درحالی است که در گذشته تمام مسئولیت، حفظ و مرمت هویت شهری بر عهده میراث فرهنگی بود. سازمان میراث و گردشگری یک دستگاه با محدودیت های اقتصادی و پرسنلی است و اگر سایر ارگان ها و نهادها برای حفظ و مرمت میراث به او یاری ننمایند، کارها پیش نخواهند رفت.

بافت تاریخی شیراز

طالبیان با تاکید بر آنکه، شهردار شیراز درخصوص حفظ بافت تاریخی این شهر با ما همراه است و نگاه فرهنگی نسبت به بافت تاریخی دارد، گفت: هرچند در مورد توسعه حرم شاهچراغ (ع) در بافت تاریخی شیراز با چالش هایی روبرو بودیم و همچنان این چالش ها پابرجاست اما پیروز شدیم ادامه تخریب بافت را متوقف کنیم و همچنان این مهم مسکوت باقی مانده است.

بافت تاریخی مشهد

معاون میراث فرهنگی درخصوص موضع سازمان متبوع خود درخصوص پیشنهادهای ارائه شده برای دخل و تصرف در حریم های مصوب بافت تاریخی مشهد نیز گفت: ارگان های فعال در حوزه بافت تاریخی مشهد با چالش ها و مشکلاتی در این حوزه روبرو هستند چراکه تعداد زیادی از ساختمان ها در این محدوده قرار دارند که یا طرح تفصیلی و جامع را رعایت نکرد ه اند یا فرآیند استعلامات میراث فرهنگی را انجام نداده اند. در این خصوص جلسه ای برگزار کردیم و قرار شد تمام این موارد به دقت دسته بندی شوند و وضعیت آنها مورد آنالیز قرار گیرد. بخشی از این چالش ها قبل از معین حریم و ابلاغ آن توسط میراث فرهنگی اجرا شده و تعداد کمی از آنها نیز بعد از معین حریم اجرا شده. قرار شد تمام این موارد حل و فصل شود.

طالبیان با تاکید بر آنکه شهرداری مشهد با میراث فرهنگی همکاری های لازم را در مورد دریافت اطلاعات لازم در پیش گرفته، گفت: قرار است بانک اطلاعاتی پروانه ساخت ساختمان های موجود در بافت و حریم بافت تاریخی مشهد در اختیار میراث قرار داده شود سپس یک جلسه فنی و مدیریتی با حضور مسئولین امر برگزار خواهیم کرد تا تمام این موارد مورد آنالیز کارشناسی قرار گیرد. نباید فراموش کرد که حریم بافت تاریخی مشهد معین شده است. البته ممکن است به لحاظ کارشناسی مواردی برای اصلاح در حریم وجود داشته باشد که ما، درها را برای آنالیز این موارد کارشناسی بازگذاشته ایم. اگر کسی حرف منطقی در حوزه کارشناسی بزند و مدارک ارائه دهد مورد آنالیز قرار می دهیم. از آنجا که حریم منظری شهر مشهد بسیار وسیع است، اگر اعتراضاتی در این خصوص وجود داشته باشد جهت کارشناسی را در پیش خواهیم گرفت.

او با اشاره به آنکه در حوزه معین حریم ها همواره چالش وجود دارد، اظهار کرد: راه کارشناسی را هیچگاه نمی بندیم. آنها معتقد هستند با حریمی که معین شده، زندگی شهری را در مشهد مختل نموده ایم؛ این در حالی است که اینگونه نیست. اصلا بحث کوتاه آمدن یا نیامدن از حریم معین شده نیست بلکه تاکید ما بر انجام کار کارشناسی است. هویت و ثروت ملی مردم اهمیت دارد و باید آن را حفظ کنیم.

بافت تاریخی یزد

معاون میراث فرهنگی در ادامه به بافت تاریخی یزد و استقبالی که عموم جامعه از سرمایه گذاری و حفظ خانه های تاریخی در این بافت دارند اشاره نمود و گفت: جای خوشحالی دارد که شاهد کاهش تخریب ها در بافت تاریخی شهر جهانی یزد هستیم. در این میان با ثبت یزد در فهرست یونسکو شاهد افزایش قیمت بافت بودیم. این امر سبب شد مردم به اهمیت بافت تاریخ و قدمت آن پی ببرند. بنابراین شاهد شکل گیری جریانی هستیم که در عین علاقه مند شدن عموم جامعه به مرمت خانه های پدری و تبدیل آن به محلی برای جمع شدن خانواده ها، شاهد سرمایه گذاری در خانه های تاریخی و تبدیل آن به محل اقامت و بوم گردی هستیم. می توان گفت، چنین نرخ سرمایه گذاری را فقط در یزد شاهد هستیم.

بافت تاریخی کاشان

طالبیان توضیح داد: بافت تاریخی کاشان نیز با سرمایه گذاری و علاقه عموم جامعه برای تبدیل خانه های تاریخی به واحدهای بوم گردی همراه است. طی این سال ها کوشش بر آن بود و با همیاری رسانه ها پیروز شدیم تا نسبت به گذشته پله ها را یکی پس از دیگری طی کنیم و افکار عمومی را نسبت به اهمیت تاریخ و حفظ میراث ترغیب کنیم و قدم های خوبی در این خصوص برداشته شده است. در مورد ارزش های مختلف میراث فرهنگی احتیاجمند معرفی شایسته و همه جانبه هستیم.

بافت تاریخی شمال کشور

این مقام مسئول در حوزه میراث فرهنگی در پاسخ به این سؤال که آیا موافق است که نتوانسته اند در حوزه حفظ بافت تاریخی در شهرهای شاقتصادی کشور پیروز عمل نمایند و هر روزه شاهد تخریب میراث فرهنگی و ویلاسازی های متعدد هستیم؛ اذعان داشت: بله در شمال کشور یک بارگذاری نامتعادل رخ داده است به ویژه در حوزه میراث طبیعی شاهد جنگل خواری، کوه خواری و غیره هستیم. به طول مثال شاهد آن هستیم که روستاها و خانه های تاریخی تخریب شده اند و توسعه لجام گسیخته را در آن شاهد هستیم. بخشی از این امر به سیاست های شهرسازی و معماری بازمی شود و بعضی از آن نیز به مدیریت محلی می رسد. شاید از این جهت است که سال جاری ثبت جهانی جنگل های هیرکانی را در دستور کار قرار دادیم.

میراث فرهنگی در آمایش سرزمین

طالبیان همچنین درخصوص ایفای نقش میراث فرهنگی در طرح آمایش سرزمین، گفت: بخشی که وظیفه ما بود به اطلس باستان شناسی بازمی شود که بخش هایی از آن اجرا شده و ثبت حریم ها نیز در طرح آمایش سرزمین در نظر گرفته شده است. امنیت غذایی، محیط طبیعی و میراث فرهنگی، استقرار محیط انسانی، صنعت و کشاورزی و... در نظر گرفته شده اما آمایش سرزمین آنچنان که باید روشن و واضح در مورد خط قرمزهای میراث صحبت کند، چنین ننموده. مدیریت یکپارچه در آمایش سرزمین برای حفظ میراث هنوز تحقق پیدا ننموده است. تحقق این مهم بسیار سخت خواهد بود.